- ανακλαστικά
- Φαινόμενα της φυσιολογίας του νευρικού συστήματος. Η ανάκλαση έχει θεμελιώδη σημασία στη λειτουργία του νευρικού συστήματος· το μεγαλύτερο μέρος των φαινομένων της ζωής δεν θα υπήρχαν χωρίς τα α. Το α. μπορεί να οριστεί ως ακούσια κίνηση που παράγεται κατόπιν ορισμένου ερεθίσματος και η οποία είναι πάντα η ίδια για το ίδιο ερέθισμα. Γι’ αυτό, η ανάκλαση στην πιο σχηματική της εκδήλωση απαιτεί ένα περιφερικό ερέθισμα που, μέσα από έναν αισθητικό νευρικό αγωγό, κεντρομόλο, μεταβιβάζεται σε ένα νευρικό κέντρο και επιστρέφει στην περιφέρεια με μορφή κινητικής αντίδρασης μέσα από έναν φυγόκεντρο νευρικό αγωγό.
Στην πράξη, η εξέταση των α. χρησιμεύει στον γιατρό για την εκτίμησητης καλής ή μη λειτουργίας ορισμένων τμημάτων του νευρικού συστήματος. Χτυπώντας π.χ. με ένα σφυράκι αμέσως κάτω από την επιγονατίδαόταν το γόνατο είναι χαλαρωμένο, βλέπουμε το πόδι να ανορθώνεται απότομα εξαιτίας της σύσπασης του τετρακέφαλου μυός του μηρού, που είναι ακριβώς ο μυς που παράγει αυτή την κίνηση. Αυτό ονομάζεται α. της επιγονατίδας και παύει να παράγεται σε ορισμένες παθήσεις του νωτιαίου μυελού ή των νεύρων του ποδιού, ενώ αντίθετα γίνεται ταχύτερο και εντονότερο σε μερικές παθήσεις του εγκεφάλουστις οποίες εξαλείφεται κάποια σχετική ανασταλτική επίδραση που ασκούν τα εγκεφαλικά κέντρα στα α. κέντρα που εδρεύουν στον νωτιαίο μυελό.
Το α. της επιγονατίδας ανήκει στα λεγόμενα τενόντια α., που προκαλούνται με πλήγμα σε έναν τένοντα. Στα αποκαλούμενα επιφανειακά ή δερμικά α. απαιτείται ένα ερέθισμα πάνω στο δέρμα για να προκληθεί η σύσπαση των υποκείμενων μυών. Άλλο σημαντικότατο παράδειγμα α. είναι αυτό που παρατηρείται στην κόρη του οφθαλμού. Το άνοιγμα της κόρης αλλάζει συνεχώς μέγεθος με την ενέργεια δύο μικρών μυών που συνθέτουν την ίριδα, είδος διαφράγματος που παρεμβάλλεται μεταξύ των φακών του ματιού. Από τους δύο μυς, ο ένας φέρει ίνες σε ακτινωτή διάταξη και έχει την ιδιότητα να διαστέλλει την κόρη· o άλλος φέρει ίνες σε κυκλική διάταξη και έχει την ιδιότητα να συστέλλει την κόρη. Στην περίπτωση αυτή το ερέθισμα του α. της κόρης προέρχεται από το φως: το έντονο φως προκαλεί συστολή της κόρης, η οποία διαστέλλεται αυτόματα στο σκοτάδι.
Τα α. φαινόμενα διέπονται από σύνολο νόμων, που έχουν θεμελιώδη σημασία για την κατανόηση της ολοκληρωτικής και συντονιστικής οργάνωσης του νευρικού συστήματος. Πράγματι, στον ζωντανό οργανισμό, παρά τον αυτόματο, αμετάβλητο και ασύνειδο χαρακτήρα τους, τα α. συντονίζονται μέσα από μια αρμονική σύνθεση φαινομένων διέγερσης και αναστολής, για να σχηματίσουν αντιδράσεις περισσότερο πολύπλοκες και ωφέλιμες.
Dictionary of Greek. 2013.